Özel güvenlik denetimleri kapsamında özel güvenlik şirketleri, özel güvenlik şirket şubeleri, özel güvenlik eğitim kurumları ile ilgili reklam tanıtım ve ön kayıt büroları ve birimleri, özel güvenlik izni alan yerler, alarm izleme merkezleri, kişi koruma hizmetleri ve özel güvenlik şirketleri görevlilerinin denetimlernden İçişleri Bakanlığı ve Valilikler sorumludur. İçişleri Bakanlığı adına Polis Başmüfettişleri, Valilikler adına taşra denetim birimleri tarafından denetim hizmetleri verilmektedir.

Özel güvenlik şirketleri açısından şirket politikalarının ve faaliyetlerinin periyodik olarak denetlenmesi özel güvenlik uygulama esaslarının zafiyet problemlerinden kurtulmasını, düzenli ve sürekli uygulanmasını sağlanmaktadır.

Toplumsal ve sosyal yapının güvenliğini tamamlayıcı bir nitelikte olan özel güvenlik hizmetlerinin yürürlükte olan ilgili mevzuat doğrultusunda uygun bir şekilde yerine getirilmesi amaçlı denetleme görevi İçişleri Bakanlığı ve Valiliklere ait olup, bu denetimlerin amacı; kamu güvenliği hizmetlerinde zafiyet yaşanmaması, mevzuata aykırı hareket eden şirket, yönetici ve personellerinin tespiti ve gerekli cezayı alabilmeleri ve özel güvenlik denetimleri ile ülke genelinde uygulanan özel güvenlik faaliyetlerinde standart ve yeknesaklık sağlanmasıdır.

Uygulanan özel güvenlik şirketleri faaliyetleri ile sivil kullanım amaçlı kullanılan silah ve patlayıcı maddelere ilişkin süreçlerin hukuka uygun olarak yürütülmesine ilişkin denetimler ile kamu haklarının en etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılması, ihlal ve usulsüzlük durumlarında problemlerin ortadan kaldırılması, amaca yönelik uygun çözümler getirilmesi ve rehberlik anlayışına dayalı bir denetim sistemi uygulaması amaçlanmaktadır.

Özel güvenlik denetimleri gerçekleştirilirken Türk hukuk sistemine dayalı hukuki dayanaklar ile bu görev yerine getirilmektedir. Bu denetim kapsamında 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve Özel Güvenlik Hizmetlerine ilişkin Yönetmelik hukuki dayanak altına alınmıştır.

Özel güvenlik denetimleri uygulaması ile gerçekleştirilen denetim faaliyeti ise şu yöntemlerle gerçekleştirilmektedir:

Mevzuata Uygunluk (Evrak Denetimi): Çalışma izni, sigortalar, süreler, belgeler, silah ve bildirimleri kapsamaktadır.

• Performans (Etkinlik Denetimi): Etkin görevler, üniformalar, tasarımlar, aletli yeterlilik, kimlik ve cihaz kullanımını kapsamaktadır.
• Risk Denetimi (Coğrafi / Ekonomik / Stratejik): Güvenlik algısı, özel güvenlik şirketleri tarafından alınması gereken tedbirler ve tertipler ile kullanılacak sistemleri kapsamaktadır.
• 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun altıncı bölümünde yer alan “Denetim” başlıklı 22. maddesi ve özel güvenlik 5188 Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 6’ncı bölümünün 43, 44, 45 ve 46. maddeleri ile düzenlenen denetim mekanizması ile özel güvenlik şirketlerinin, özel güvenlik eğitimi veren kurumların, özel güvenlik idari birimlerinin ve özel güvenlik hizmeti alan yerlerin denetlenmesi konusunda uyulması gereken usul ve esaslar düzenlenmektedir.

Özel güvenlik denetimi için mevzuata göre uygulanacak kural ve prensipler nelerdir konusunda merak edilen sorulara T.C İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığınca uygulanan özel güvenlik ile ilgili söz konusu genelge kapsamındaki denetleme işlemleri gereğince uyulacak kurallar şunlardır:

• Özel güvenlik mevzuatı doğrultusunda; özel güvenlik şirketleri, özel güvenlik şirket şubeleri, özel güvenlik eğitim kurumları, reklam ve tanıtım ön büroları, özel güvenlik birimleri, özel güvenlik izni alınan yerler, özel güvenlik izni alınarak korunan kişi, kurum ve kuruluşlar yılda en az 1 kez ve her gerek duyulduğunda her zaman denetime tabi tutulacaktır.
• Bu yerleri merkezde yürütülen hizmetlerde İçişleri Bakanlığı ve taşra teşkilatında yürütülen hizmetlerde Valilikler adına denetleyecek olan görevli personeller için onay alınacaktır. Onay alınmadan denetleme işlemi yapılmayacaktır.
• Onaylar bir defaya mahsus olabileceği gibi en fazla bir yıllık süreyi kapsayacaktır. Özel güvenlik denetleme onayı alınırken, personelin izin, sağlık sorunları ve benzeri nedenlerle görev yerinde bulunmaması olasılığına karşı denetim faaliyetleri için yedek personel için de onay alınacaktır.
• İl merkezlerinde ilgili birimlerce yapılan denetimler ilçede de Valilik oluru ile yapılacaktır. Bu denetimlerde ilçede görevllendirilen personel de görev alabilecektir.
• Merkezden yürütülen hizmetlerde özel güvenlik denetim formları ilgili birimlerle koordineli olarak çalışılarak hazırlanmalı, güncellenmeli ve bu denetim formları çerçevesinde denetim faaliyetleri yürütülmelidir.
• Taşrada yürütülen hizmetler (Özel Güvenlik Şube Müdürlüğü) kapsamında denetim rapor sonuçları valiliğe arz edilmeli, özel güvenlik şirketleri denetimi neticesinde eksiklikler ve aksaklıklar tespit edilip mevzuat çerçevesinde gereği yapılmak üzere Valiliklerin bilgisine ve onayına sunulacaktır. Güvenlik denetleme sonuçları her ayın ilk haftasında Bakanlığa bildirilecektir ve eksikliklerinin giderilmesi için süre verilen şirketler ve ilgili yerler süre bitiminde tekrar denetlenecektir.
• Özel güvenlik denetimleri neticesinde tespit edilen hususlarla ilgili idari ve adli işlemlerin yapılması sağlanmalıdır.
• Özel güvenlik firmaları denetimleri neticesinde varılan sonuçlar ile ilgili Bakanlığa bilgi verilmelidir.
• Denetim alanına giren konular ile ilgili olası tereddütler giderilmeli, ihbar, şikayet ve talepler incelenip araştırılarak gerekli işlemler yapılmalı ve gerektiğinde görüş alıp denetlenmelidir.
• Özel güvenlik denetiminin görev alanına giren konularda istatistikler tutulmalı, bu istatistikler güncelleştirilmeli ve istenildiğinde birimlere aktarılmalıdır.
• Denetim alanındaki görev alanlarında idari yargıya intikal eden bir konu olduğunda gerekli savunma ve itirazların süresi içerinde yapılması sağlanmalıdır.
• Özel güvenlik şirketleri denetleme faaliyetlerinde görev alacak personelin Özel Güvenlik ile ilgili birimlerde çalışması tercih edilecektir. Ancak yetersiz personel ve iş yoğunluğu durumunda, diğer birimlerden de denetim personeli görevlendirilebilecektir.
• Özel güvenlik firmaları denetleme işlemleri heyeti en az üç personelden oluşmalıdır. Özel güvenlik denetleme faaliyetleri mutlaka yüksekokul mezunu amir sınıfında yer alan bir rütbeli başkanlığında yapılmalıdır.
• Gecikme ve erteleme durumlarına mahal vermeyecek şekilde denetlemeler gündüz saatlerinde yapılmalıdır. Gerek duyulduğu takdirde gece de denetleme işlemleri yapılabilecektir.
• Özel güvenlik denetleme hizmeti için görevlendirilen kolluk personeli denetleme görevini takım elbise ile ifa edecektir.
• Özel güvenlik şirketleri denetimlerinde gerek duyulması halinde ilgili Bakanlık veya Valilik oluru ile maliye müfettişi, iş müfettişi gibi uzmanlar da görevlendirilebilecektir.
• Özel güvenlik denetimlerinde görev alacak personellerin tamamı denetim görevine çıkmadan önce ilgili Kolluk Kuvvetleri özel güvenlik birim amirleri tarafından 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve ilgili mevzuat hakkında ve genel davranış ilkeleri hususunda toplantı yapılmak sureti ile bilgilendirileceklerdir.
• Özel güvenlik denetlemeleri sorumluluk bölgesi esasına dayanarak Polis Başmüfettişliği ve Jandarma tarafından ayrı ayrı yerine getirilecektir.

Özel güvenlik denetlemelerinde kullanılacak formlar:

• Özel Güvenlik Şirketi Denetleme Formu,
• Özel Güvenlik Şirket Şubesi Denetleme Formu,
• Özel Güvenlik Eğitim Kurumu Denetleme Formu,
• Özel Güvenlik Birimi Denetleme Formu,
• Özel Güvenlik Şirketleri Hizmeti Alan Yerleri Denetleme Formu,
• Özel Güvenlik Kişi Koruması Denetleme Formu,
• Geçici Özel Güvenlik İzni Denetleme Formu,
• Denetleme Çizelgesi

Özel denetleme formlarında, belirtilen sorulara “evet”, ve “hayır” kutucuklarına işaretleme yapılarak doldurulmak suretiyle denetleme yapan görevliler ve denetlenen yerin yöneticisi/yetkilisi tarafından imzalanacaktır. Formda belirtilen sorularda açıklama gerektiren kısımlar olduğu takdirde ilgili yer doldurularak denetleme görevlisi tarafından imzalatılacaktır.

Yapılan özel güvenlik şirketleri denetlemeleri neticesinde tanzim edilen formlar ve ek açıklama eklerinin bir sureti denetlenen yere verilecek ve ilgili yer/şirket tarafından istenildiği takdirde ibraz edilmek üzere, oluşturulan özel güvenlik firmaları denetleme dosyasında muhafaza edilecektir. Denetleme işleminin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı, herhangi bir eksiklik veya aksaklığın olup olmadığının belirtilmesi için hazırlanan “Denetleme Çizelgesi” de özel güvenlik denetleme dosyasının içerisinde bulundurulacaktır.

Özel güvenlik şirketleri denetimleri kapsamında denetlenen yer ile ilgili olarak verilen özel güvenlik faaliyet izni veya özel güvenlik iznine dair “belge no” ve “tarih” kısımları düzenlenen belgenin aslına bakılarak yazılacaktır. Özel güvenlik denetim formu doldurulurken mürekkepli kalem kullanılacaktır. Denetim formlarının ve ihtiyaç duyulması halinde hazırlanan tutanakların üzerinde herhangi bir silinti veya sonradan bir ekleme yapılmayacaktır.