Koruma ve Özel Güvenlik Hizmetlerine olan ihtiyaçların her geçen gün büyük bir hızda artması Türkiye ekonomisinin kalbi sayılabilecek İstanbul ve ülke sanayimizin geri kalanına nispetle gelişmiş durumda olduğu Gebze, Bursa, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerimizde ekonomik hacmin hızla büyümesiyle açıklanabilmektedir.

Nüfusun; İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa gibi önde gelen kentlerde çoğalması ve bu kentlere ilave olarak Gebze, Bursa, Çorlu’yu aralarında sayabileceğimiz üretim faaliyetlerinin had safhada olduğu, liman ve demiryollarına yakınlığı ile lojistik avantajlı il ve ilçeleri sayabiliriz.

Özetle değer yaratılan her yerde fiziki özel güvenlik hizmeti ihtiyacı artmış; nüfusun ve bu nüfusun sahibi bulunduğu varlıklar ile siteler gibi yaşam alanlarını, üretim tesislerini ve araçlarını, imâl edilen emtiaları, kişileri ve kişilerin özel bilgilerini koruma ve özel güvenlik hizmetleri ile muhafaza altına alma ihtiyacı hasıl olmuştur.

Tüm bu yukarıdakilerden bahisle koruma ve özel güvenlik hizmetlerinin tanımlarından ve özel güvenlik şirketleri yönünden hizmete başlama süreci ve devamındaki süreçlere değineceğiz.

Özel Güvenlik nedir? Tanımı nasıl yapılabilir?

Dünyada genel olarak özel güvenlik hizmetleri kapsamında koruma ve özel güvenlik hizmeti faaliyetlerinin alabildiğine genişlemesiyle kesinlik kazanmış açık bir tanımının yapılması kolay değildir. Şu bir gerçek ki; koruma ve özel güvenlik hizmeti tanımı ve kapsamı ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Örneğin; Almanya’da tamamiyle özel güvenlik kavramının karşılığı bulunmayan bir mesleki faaliyet olarak “insanların hayat ve mülkiyet haklarını koruma işi” biçiminde açıklandığı belirtebilir. Amerika Birleşik Devletlerinde ise 1972 yılında yapılan ve "Private police" kavramıyla ifade edilen eski tanıma göre özel güvenlik "Soruşturma (dedektiflik), bekçilik, devriye, yalan tespiti, alarm ve zırhlı taşımayı bünyesinde barındıran her türlü özel kuruluşlar ve bireyler"’dir.

Yürürlükte olan 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 2004’te TBMM’de kabul edilmesi ile kalkan 2495 sayılı kanunun 8’inci maddesi şu şekildedir. “Özel güvenlik teşkilatı,bağlı olduğu kuruluşu bu Kanun hükümleri dairesinde korumak ve güvenliğini sağlamakla görevli ve yetkileri bu Kanunla sınırlı özel bir kolluk kuvvetidir.”

Fakat, şu an yürürlükte bulunan 10/06/2004 tarihli ve koruma ve özel güvenlik hizmetlerini düzenleyen amir yasa konumunda 5188 sayılı yasanın birinci maddesinde; özel güvenliğin “kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyette” olduğu belirtilmektedir.

Akademik olarak yapılan bir tanıma göre ise; kamu eliyle yapılmayan diğer koruma ve güvenlik işleridir şeklindedir.

Özetle; özel güvenlik, ilgili yasalarla gerekli ruhsatı faaliyet izin belgesi kapsamında almış ve yine yasa gereği alınması lazım gelen eğitimleri gerekli izinleri almış kuruluşlardan birinde görmüş kişilerle ve onların kullanıma sunulan gerekli araç-teçhizatla; özel güvenlik hizmeti almaya izinli kişi, kurum ve kuruluşlara sağlanan hizmet olarak tanımlayabiliriz.

Güvenlik Firmaları Her İsteyene Hizmet Sunabilir mi?

Yürürlükteki mevzuatımız 5188 sayılı yasa tabanında hizmet verebilecek güvenlik şirketi tanımını kesin ve açık olarak yapmış, güvenlik şirketlerinin faaliyetlerini İçişleri Bakanlığına güvenlik firmasının tüzel kişiliğinin yapacağı başvuru ve akabinde tüzel kişiliğin doğrudan ve dolaylı tüm gerçek kişi ortakları hakkında yapılacak arşiv araştırmasının sakıncalı olmamasına bağlamış, “güvenlik yöneticisi” sıfatıyla özel güvenlik eğitim kurumlarında kurs görüp ifa edilen özel güvenlik sınavlarında başarı sağlayıp güvenlik kimlik sahibi olmuş en az fakülte mezunu mesul bir müdür atanmasını ve şirket faaliyetlerinde özel güvenlik hizmetleri ile alakalı bu güvenlik yöneticisinin sorumlu kılınmasını şart koşmuştur.
Görüldüğü üzere 2004 yılında kabul edilip yürürlüğe giren 5188 sayılı yasa özel güvenlik şirketleri için çok sıkı şartlar getirmiştir. Yasa kısıtlamaları yalnızca güvenlik firmaları kapsamında bırakmamış “özel güvenlik hizmeti” alacakları da izne bağlamıştır.

Özel Güvenlik Firmaları; yasa gereği (10/06/2004 tarihli 5188 sayılı kanun) dileyen herkese özel güvenlik hizmetleri sağlayamazlar.

Bir özel güvenlik şirketinin; hizmet almak isteyen bir kişi, kuruluş, kooperatif, apartman, site ya da bir kamu kurumuna hizmet verebilmesi için hizmet almak isteyen kişi, kuruluş ya da apartman - site yönetiminin bulundukları ilde kurulan özel güvenlik komisyonundan “özel güvenlik izin belgesi” almış olması gerekmektedir.

Görüldüğü üzere sektörü düzenleyen amir yasa yalnız güvenlik firmaları için değil hizmeti talep edenler yönünden kısıtlamalar ve izin şartını koymuştur.

Özel güvenlik izin belgesi olmayan yerlere bir özel güvenlik firmasının hizmet vermesi söz konusu olamaz. Öyle ki; değindiğimiz özel güvenlik izin belgesi; hizmet alan yönünden özel güvenliğin o yerin bünyesinde birim kurma suretiyle mi yoksa özel güvenlik şirketlerinden hizmet alma suretiyle mi olacağından hizmetin verileceği sınırları da kesin olarak çizmiştir.

Özel Güvenlik İzni Almadan Özel Güvenlik Görevlisi Çalıştırılırsa Ne Olur?

5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 19'uncu maddesinin (a) fıkrasına göre; özel güvenlik iznini almadan özel gü­venlik görevlisi istihdam eden kişiler veya kuruluşların yöneticileri üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

Ayrıca yine 5188 sayılı kanunda özel güvenlik izni almadan özel güvenlik birimi oluşturan ku­rum ve kuruluşlara uygulanacak cezalara atıfta bulunulmuştur. Şöyle ki; 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 19'uncu mad­desinin (b) fıkrasına göre; özel güvenlik izni almadan özel güvenlik birimi oluşturan kurum ve kuruluşların yöneticileri üç aydan bir yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu şekilde cezalandırılan kişiler, özel güvenlik şirketlerinde ve özel güvenlik eğitimi veren kurumlarda kurucu ve yönetici olamazlar.

Anlaşılacağı üzere, özel güvenlik izni almadan bir özel güvenlik firmasından hizmet almak ya da kendi bünyesinde özel güvenlik personelleri istihdam etmenin kanunla belirlenmiş cezai sonuçları vardır. Bu aşamada özel güvenlik izni nedir ve nereden alınır sorusu akıllara gelebilir ki; özel güvenlik izin belgesi özel güvenlik komisyonundan alınabilmektedir.

Özel Güvenlik Komisyonu Nedir?

Her ilde, vali yardımcısının başkanlığında, il emniyet müdürlüğü, il jandarma komutanlığı, ticaret odası başkanlığı, sanayi odası başkanlığı, temsilcilerinden oluşan komisyona, özel güvenlik komisyonu denmektedir. Bu yukarıda sayılan mercilerden oluşmakta olan komisyon o ilde özel güvenlik izni yani özel güvenlik izin belgesi vermeye yetkili resmi organdır.